Το ποντίκι : Και η Παιδεία ήταν κάποτε δημόσια...Ο ΟΟΣΑ δείχνει… τον δρόμο

Από 14% το 2000 οι ιδιωτικές δαπάνες για την εκπαίδευση έφτασαν το 21% το 2012, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ. Μπροστά σε μία νέα οικονομική και – κυρίως – ιδιωτική εποχή βρίσκονται οι… επενδύσεις στην Παιδεία, αφού η ελληνική κυβέρνηση δίνει για την εκπαίδευση μόλις το 1,9% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος.

Πώς να μην είναι έτσι άλλωστε, όταν ξεπουλιέται η δημόσια περιουσία και οι ιδιώτες σε ρόλο… πειρατών παρεισφρέουν παντού. Η Παιδεία θα ξεφύγει; Από τα νοσοκομεία και τα πανεπιστήμια μέχρι και το Δημόσιο και τις… αξιολογήσεις των υπαλλήλων και των φορέων οι ιδιώτες δηλώνουν πλέον για τα καλά «παρών». Αυτό είναι ένα δεδομένο, το οποίο αναμένεται να λάβει με τον καιρό νέες διαστάσεις. Κάπως, άλλωστε, πρέπει να καλυφθούν οι «ανάγκες» της Παιδείας.

Έρχεται και η ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ, που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα, για να δείξει τον… τρόπο σε Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ και να επιβεβαιώσει την «αύξηση των ιδιωτικών δαπανών στην εκπαίδευση». Είναι απλά τα πράγματα και τα στοιχεία. Η έκθεση επισήμανε ότι οι ιδιωτικές δαπάνες για την Παιδεία αυξήθηκαν από 14% το 2000 σε 21% το 2012 στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αύξηση αποδίδεται στα δίδακτρα, που άγγιξαν… ταβάνι ή θεσπίστηκαν πρόσφατα σε ορισμένες χώρες, και η Ε.Ε., απαντώντας σε αυτό, προτείνει «συστήματα υποστήριξης των σπουδαστών (υποτροφίες ή/και δάνεια)». Κάποιοι πρέπει να «χορηγούν» με υποτροφίες ή οι φοιτητές να παίρνουν… δάνειο! Αλλιώς… μας «τελείωσαν» οι σπουδές.

Επενδύσεις

Ο ΟΟΣΑ δείχνει… τον δρόμο, τονίζοντας μέσω της Ευρωπαίας Επιτρόπου Εκπαίδευσης Ανδριάννας Βασιλείου πως «η έκθεση συνάδει με την πολιτική της Επιτροπής: Η βελτίωση της ποιότητας της Εκπαίδευσης και η αναβάθμιση των επιπέδων δεξιοτήτων αποτελούν έξυπνες επενδύσεις και έναν ισχυρό τρόπο για την καταπολέμηση των ανισοτήτων στις κοινωνίες μας».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δημοσιοποιώντας την έκθεση 570 σελίδων για 34 χώρες, επίσης ξεχωρίζει μεταξύ των πορισμάτων ότι όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης τόσο υψηλότερες είναι οι μέσες αποδοχές, σημειώνοντας ότι «η κοινωνία γενικότερα κερδίζει επίσης λόγω μειωμένων δαπανών για την Πρόνοια και εισπράξεων περισσότερων φόρων: Κατά μέσο όρο η καθαρή δημόσια απόδοση ενός ατόμου με τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ισοδύναμη με δύο έως τρεις φορές το ποσό που επενδύθηκε».

Το ποσοστό των ιδιωτικών δαπανών εξακολουθεί να είναι σημαντικά… χαμηλότερο από το 31% του μέσου όρου του ΟΟΣΑ, και υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών της Ε.Ε., που κυμαίνονται από 6% στη Δανία και τη Φινλανδία έως 65% στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσίευσε η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα συστήματα υποστήριξης των σπουδαστών (υποτροφίες ή/και δάνεια) είναι ζωτικής σημασίας για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων των διδάκτρων στις εγγραφές φοιτητών.

Μειώσεις

Και όλα αυτά την ώρα που οι προϋπολογισμοί των Ανώτατων Πανεπιστημιακών και Τεχνολογικών ιδρυμάτων της χώρας έχουν υποστεί μειώσεις έως και 30% τα τελευταία χρόνια, δυσκολεύοντας περαιτέρω την κατάσταση, με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν να είναι κάτι παραπάνω από ακανθώδη. Τα πανεπιστήμια πρέπει κάπως να βρουν χρήματα, αφού δεν τους χορηγεί επαρκώς το κράτος, ειδάλλως είναι καταδικασμένα στην παρακμή. Τον Αύγουστο, πάντως, συνέβη κάτι που πέρασε στα… χαμηλά της ελληνικής ενημέρωσης και κολλάει «γάντι» με τη μεγάλη αύξηση των ιδιωτικών δαπανών στην Παιδεία. Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου την πρώτη μέρα του Αυγούστου, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, μαζί με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ευάγγελο Βενιζέλο, τον υπουργό αναπληρωτή Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, τον υπουργό Παιδείας Ανδρέα Λοβέρδο και τον γ.γ. Έρευνας και Τεχνολογίας Χρήστο Βασιλάκο, αποφάσισαν την… αυτοχρηματοδότηση των ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας. Πράγμα που σημαίνει πως άνοιξε και επίσημα η πόρτα των πανεπιστημίων στους ιδιώτες.

Θέτουν όρους

Ο προβληματισμός που προκαλεί μία τέτοια απόφαση σχετίζεται με τους όρους που θα θέτουν οι «χρηματοδότες», την αναπόφευκτη πορεία της εκπαίδευσης και της έρευνας σε κατευθύνσεις που εγκρίνει η αγορά, και ταυτόχρονα προκαλεί ανησυχία για το μέλλον των σχολών που δεν έχουν άμεση διασύνδεση με την αγορά, όπως για παράδειγμα οι σχολές Κοινωνικών Επιστημών. «Πλάι στο δυσμενές μέτρο της περικοπής των χρηματοδοτήσεων, που σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπει να ιδρύονται νέα πανεπιστήμια, προσθέτουμε δυνατότητα να μπορούν να αυτοχρηματοδοτούνται απευθυνόμενα είτε σε προγράμματα της Ε.Ε. είτε στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Να προσαρμοστούμε σε όσα ισχύουν στις χώρες του δυτικού ημισφαιρίου και ιδιαίτερα στην Ε.Ε., να απελευθερώσουμε από την ενιαία αρχή πληρωμών τα ερευνητικά κέντρα του ιδιωτικού δικαίου, τα ινστιτούτα, τους ειδικούς λογαριασμούς των πανεπιστημίων, των ΤΕΙ και των ερευνητικών κέντρων που ανήκουν στο δημόσιο» είχε δηλώσει ο υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος. Τα στοιχεία, άλλωστε, μιλάνε για μεγάλη αύξηση των ιδιωτικών δαπανών, τα τελευταία χρόνια. Γιατί να μη… συντείνει και η ελληνική κυβέρνηση στην αύξηση του ποσοστού;

Παράλληλα, με βάση την έκθεση, οι άνθρωποι με υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρουν εργασία, και όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης τόσο υψηλότερες είναι οι μέσες αποδοχές. Εδώ είναι σημαντική μία παρατήρηση. Η έκθεση προφανώς αναφέρεται σε όλες τις χώρες πλην της Ελλάδας, γιατί εδώ όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης τόσο λιγότερο πιθανό είναι να βρεις δουλειά, με βασικό μισθό… πείνας, όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης τόσο δυσκολότερο είναι να βρεις… μέσες αποδοχές στην Ελλάδα, και πάει λέγοντας.

25/9/2014